BHT właściowości i zastosowanie

BHT – właściwości, zastosowanie i działanie w kosmetykach

Butylohydroksytoluen (butylated hydroxytoluene), znany również jako dibutylohydroksytoluen, to organiczny związek pełniący funkcje antyoksydacyjne (przeciwutleniające) i konserwujące. Na opakowaniach produktów kosmetycznych najczęściej można spotkać go pod akronimem BHT. Ten syntetycznie pozyskiwany fenol występuje w postaci białych lub żółtych kryształów, jednak najczęściej spotykany jest w postaci proszku.

Spis treści:

• Właściwości BHT w kosmetykach
• Zastosowanie BHT w kosmetykach
• Z którymi składnikami nie można łączyć BHT?
• BHT – działania niepożądane
• Bezpieczeństwo BHT
• Wpływ BHT na środowisko

Właściwości BHT w kosmetykach

BHT to przeciwutleniacz o charakterze lipofilowym, rozpuszczalny w tłuszczach, natomiast nierozpuszczalny w wodzie. Mimo że jest naturalnie wytwarzany przez fitoplankton, zielone algi i niektóre sinice, syntetyczne metody pozyskiwania są bardziej opłacalne, dlatego są stosowane m.in.w kosmetologii. Pomaga zachować właściwości i działanie kosmetyku poddanego działaniu powietrza – chroni go przed zmianą zabarwienia, zapachu czy ogólnej formy.

Butylohydroksytoluen wykazuje właściwości przeciwutleniające – chroni przed utlenianiem przede wszystkim związki o charakterze lipidowym. Przykładem mogą być cenne oleje roślinne. W przeciwieństwie do wielu innych naturalnych antyoksydantów jest on odporny na wysokie temperatury. Z tego względu w recepturach kosmetycznych stanowi ceniony związek stabilizujący i chroniący kluczowe składniki przed jełczeniem i zepsuciem. Ponadto BHT zapobiega ewentualnemu zanieczyszczeniu gotowego wyrobu.

Charakter antyoksydacyjny BHT polega na zwalczaniu wolnych rodników tlenowych. Tym samym pełni ono funkcję syntetycznego analogu witaminy E. Oba związki skutecznie zapobiegają samoutlenieniu. Proces samoutleniania polega na atakowaniu cennych nienasyconych związków organicznych przez tlen atmosferyczny, co z kolei może negatywnie wpłynąć na zmianę koloru, tekstury, a nawet skuteczności kosmetyku. BHT zapobiega temu procesowi. Dodatkowo współdziała ono z większością przeciwutleniaczy, tym samym zwiększa skuteczność antyoksydacyjną preparatów. Butylohydroksytoluen jest cennym składnikiem kosmetyków głównie ze względu na wspomnianą odporność na działanie wysokich temperatur, co czyni go lepszym i korzystniejszym związkiem od wielu naturalnych antyoksydantów.

Zastosowanie BHT w kosmetykach

BHT można znaleźć głównie w produktach przeznaczonych do makijażu, takich jak podkład, róż, szminka czy eyeliner. Ponadto jest ono częstym składnikiem kosmetyków pielęgnacyjnych, zwłaszcza kremów nawilżających, produktów oczyszczających, perfum oraz środków do higieny osobistej. BHT działa w sposób synergistyczny, wobec czego jest bardziej skuteczne w połączeniu z innymi przeciwutleniaczami. W związku z powyższym, produktami, w których najczęściej spotkamy butylohydroksytoluen, są:

• kremy przeznaczone do pielęgnacji każdej cery (w tym do ochrony przeciwsłonecznej),
• płyny, emulsje, żele do kąpieli,
• maski/maseczki do twarzy lub ciała,
• balsamy, mleczka do ciała,
• produkty do włosów (maski, odżywki, balsamy bez spłukiwania),
• kosmetyki kolorowe (przeznaczone do makijażu).

Pomimo że BHT jako składnik kosmetyków od lat jest przedmiotem wielu kontrowersji, kilka badań wskazuje liczne korzyści wynikające ze stosowania go w produktach. Oprócz wysokiej skuteczności przeciwutleniającej środek może zapewniać ochronę przeciwsłoneczną i prawdopodobnie utrudnia fotokancerogenezę naskórka, czyli przeciwdziała nowotworom skórnym, w szczególności w połączeniu z karotenoidami, takimi jak beta-karoten.

Z którymi składnikami nie można łączyć BHT?

Brakuje informacji, czy butylohydroksytoluen ulega niekorzystnym interakcjom z jakimiś składnikami kosmetyków. Za sprawą antyoksydacyjnego charakteru korzystnie reaguje z innymi związkami, nie wpływa destrukcyjnie na ich właściwości i działanie.

Efekty uboczne BHT

Skutki uboczne stosowania kosmetyków z zawartością BHT obejmują podrażnienia czy uczulenia skórne. U niektórych osób rozwija się alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Silna reakcja wskutek niepożądanego działania objawia się m.in. pokrzywką, świądem lub zaczerwienieniem. Najgorsze z możliwych skutków ubocznych są duszności, jednak zdarzają się one najrzadziej.

BHT zawarte w kosmetykach przenika przez skórę, ale jego niewielkie ilości mogą w niej pozostać. Wykazano, że związek jest metabolizowany w organizmie do kwasu karboksylowego i glukuronidu, a następnie wydalany z moczem.

Bezpieczeństwo BHT

BHT jest uważane za składnik kontrowersyjny, a to dlatego, że wiele źródeł przedstawia związek między stosowaniem kosmetyków z butylohydroksytoluenem a ryzykiem zachorowania na raka. Jest to przykład szeroko rozpowszechnionej dezinformacji, gdyż klasyfikowanie BHT jako związku rakotwórczego nie zostało nigdy poparte naukowymi dowodami. Błędne przypisywanie mu kancerogennych właściwości prawdopodobnie wynika z przeinaczenia nazewnictwa z innym składnikiem o podobnym oznaczeniu, a mianowicie BHA. Butylohydroksytoluen stanowi kontrowersyjny składnik kosmetyczny z uwagi na podejrzenia co do możliwego działania zaburzającego gospodarkę hormonalną, wynikającego z potencjalnej destabilizacji hormonów rozrodczych zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.

Przypuszcza się, że w bardzo wysokich, wręcz ekstremalnych, stężeniach BHT przyjęte doustnie ma toksyczny wpływ na nerki, wątrobę i płuca. Takie dawki oraz forma przyjęcia substancji w żadnym stopniu nie pokrywają się jednak ze stosowaniem kosmetyków.

BHT zostało uznane za związek ogólnie bezpieczny dla zdrowia. Stosowane jest w maksymalnym stężeniu 0,001% w przypadku płynów do płukania, do 0,1% w pastach do zębów oraz do 0,8% w innych produktach, zarówno spłukiwanych, jak i niespłukiwanych.

Wpływ BHT na środowisko

Brak jest informacji, czy BHT ma negatywny wpływ na środowisko. Podejrzewa się, że związek ulega bioakumulacji w gatunkach wodnych, jednak nie zostało to dotąd udowodnione naukowo.